Principes :

• De beslissingsmacht ligt niet bij een minderheid zoals in dictatoriale landen. De beslissingsmacht ligt ook niet langer bij een meerderheid van stemmen, tegenover een minderheid waarbij die minderheid van ontevreden tot gefrustreerd achterblijft. Het is ook geen besluitvorming bij consensus, waarbij concessies afgedwongen wordt om tot een gelijkluidende stemming te komen.

• !!!!!! Er wordt pas een besluit genomen als er geen enkel duidelijk gemotiveerd bezwaar meer is, van welke betrokkene dan ook, als iedereen in de kring consent geeft!!!!!!! M.a.w. als niemand (nog) bezwaar heeft tegen het (herwerkte) voorstel.

• Ideeën worden niet als eisen, maar als voorstellen geformuleerd.

• Iedereen geeft iedereen het recht bezwaren te hebben tegen zijn/haar voorstel.

• We erkennen evenveel het belang van de ander, als ons eigen belang.

• Sociocratische besluitvorming wordt toegepast in een geest van gelijkwaardigheid. Niet consent geven is de uitdrukking van bezwaar tegen het voorstel, niet tegen de persoon die het voorstel lanceert of verandert tijdens de inspraakrondes

Deze besluitvorming omvat  5 onderdelen.

1. Er wordt een voorstel gelanceerd.

2. Er is of er wordt een kring van personen gevormd die zich betrokken voelen, rond het voorstel.

3. Als we geen bezwaren hebben zeggen we ‘Ik heb geen bezwaar tegen het voorstel’ en geven we consent aan het voorstel.

4. Als we bezwaren hebben zeggen we ‘Ik heb bezwaar tegen het voorstel’, weigeren we aan het voorstel consent te geven en delen we mee waarom we bezwaren hebben.

Er is de gezamenlijke wil om een afgebladderde muur opnieuw te schilderen. Het voorstel van de initiatiefnemer is deze in het donkerblauw te schilderen. Een stelling van de ander luidt bijvoorbeeld : ‘Dat is een lelijk kleur’ of ‘Dan zal die muur aartslelijk zijn‘. Een fundering is : ‘Ik visualiseer deze muur in het donkerblauw, ik heb een afkeer van deze muur als ze in het donkerblauw geschilderd is.’  De stelling wordt als waardeoordeel geuit. De initiatiefnemer zal zich wrevelig voelen. Want hij zal zich in zijn keuze aangevallen voelen. Bij de fundering wordt de mening uitgedrukt als een kenmerk van de persoon zelf, dus geen kritiek op andere. De andere  eerder de reflex hebben ‘Eigenlijk kan dit niet dat iemand die hier woont of vaak voorbijgaat op een muur moet kijken waarvan hij/zij een afkeer heeft.‘

Een stellend voorstel is : ‘Deze muur zou pas echt mooi zijn in het helderrood’. Een voorstel vanuit het innerlijk is : ‘Ik zie deze muur heel graag in het helderrood verschijnen’. Bij de stelling zal de initiatiefnemer of misschien ook nog anderen in de kring zich wrevelig voelen als zijzelf een afkeer van het helderrood hebben. Er is kans dat het tot een discussie komt waaruit men niet of pas veel later uitkomt. Bij de vertaling van het eigen innerlijk heeft iedereen de ruimte om kalm en helder te verwoorden hoe hij/zij tegenover dit helderrood staat en kan het gemakkelijker tot een kleur komen waarvan niemand een afkeer heeft. Als twee van drie betrokkenen opteren voor het donkerblauw en één voor het rood wordt het in het meerder- minderheidsbesluit  donkerblauw. De betrokkene die koos voor  helderrood blijft ontevreden achter. In de sociocratie wordt het een kleur die alle drie bevalt.

5. Het oorspronkelijke voorstel wordt herzien en besproken tot er geen enkel bezwaar meer is.

Vaak is er een ondergrens. Dit is het punt waarop iedereen van meet af aan akkoord gaat, ook al lijkt op het moment van het lanceren van het voorstel het tegenovergestelde.

Iedereen is voor vrede. De een is voor de stopzetting van de eigen wapenproductie en de wapenhandel. De ander voelt zich veiliger bij meer eigen wapenbezit.

Wat zijn de voordelen van deze besluitvorming ?

• Ieder die zich betrokken voelt heeft werkelijke inspraak;
• Niemand wordt uitgesloten;
• Er zijn enkel tevredenen, er zijn geen ontevredenen;
• Als het gemeenschappelijk genomen besluit slecht uitvalt, treft niemand verwijt. Want het besluit werd zonder dwang unaniem genomen. Iedereen draagt dus de verantwoordelijkheid in het besluit van allen. Omdat niemand wat verweten wordt, moedigt het mensen aan om openhartig hun standpunten naar voren te brengen;
• Het is conflictoplossend. De voortdurende machtsstrijd tussen meerderheid en minderheid en manipulatie om tot de meerderheid te behoren vervalt. Ideologische tegenstellingen worden overbrugd;
• Door de actieve deelname aan het besluitvormingsproces, ontstaat er ook meer ruimte voor creativiteit of komt verborgen inspiratie naar boven, wat de kwaliteit van het leven binnen de groep en van de resultaten ten goede komt -> bevordering van de collectieve intelligentie;
• Omdat er telkens een voor het individu aanvaardbaar besluit wordt genomen, vindt hij/zij genoegdoening in het feit dat voor de ander ook oplossingen gevonden zijn. Niets weerhoudt er ons nog van in de volle genoegdoening van anderen te delen. Dit verbindt mensen met elkaar en doet met meer plezier en vertrouwen samen werken.
• Deze besluitvorming is ook geschikt om grote groepen tot een besluit te laten Bij grotere groepen mensen worden deze in groepen onderverdeeld. Nadat ieder van deze groepen tot een besluit is gekomen, gaan 2 vertegenwoordigers van elke groep dan naar een 2de niveau waar de resultaten van zo’n groepen op dezelfde wijze besproken kunnen worden. Zijn er meer dan 12 groepen op het tweede niveau dan wordt het proces zoveel malen als nodig herhaald. Pieter Kooistra beschrijft in “Het ideale eigenbelang : een extra UNO-Marshallplan voor alle mensen hoe de gehele wereldbevolking bij de besluitvorming kan betrokken worden.

Kees Boeke gaf aan dit besluitvormingsmodel de naam sociocratie. Het Latijnse woord socius = ‘het bindende, gemeenschappelijke’. Het Griekse woord kratos = ‘macht, vermogen.’ Het samengestelde woord sociocratie = ‘de macht van allen samen.’

Kees Boeke had kennis gemaakt met deze besluitvorming bij de Quakers en paste het toe in zijn eigen school die hij in Bilthoven, Nederland opgericht had.

Elektrotechnisch ingenieur Gerard Endenburg (1933), een leerling van Kees Boeke, ontwikkelde Boeke’s visie tot een samenstel van procedures en beginselen en beproefde en praktiseerde dit met succes in zijn eigen bedrijf dat hij overgenomen had en gefusioneerd had met dat bedrijf van zijn vader, Endenburg Elektrotechniek. 

In 1978 richtte Endenburg het Sociocratisch Centrum Nederland op om zijn methode verder te verspreiden.

Endenburg promoveerde in 1992 op het onderwerp Sociocratie als Sociaal Ontwerp. Hij bekleedde aan de Universiteit Maastricht de bijzondere leerstoel ‘De Lerende Organisatie, in het bijzonder de sociocratische kringorganisatie’. De titel van zijn inauguratie luidde: Kennis, macht en overmacht

In 2013 richtte Endenburg met de directeur van het Sociocratisch Centrum (Annewiek Reijmer) en 2 partners in het buitenland The Sociocracy Group (TSG) op in de vorm van een sociocratische franchise.

In 2014 richtte hij de Gerard Endenburg Foundation op, een sociocratische stichting voor goede doelen) ter bevordering van een sociocratisch toegeruste samenleving.

Marleen Brutyn tekende een ontwerp uit voor de toepassing ervan in lokale gemeenschappen met een stappenplan op een wijze dat de huidige gemeentelijke instellingen gehandhaafd blijft (zie bijlage).

Voetnoot

Voor meer informatie:

Het Sociocratisch Centrum Nederland, Pr. Pieter Christiaanstraat 61, 3066 TB Rotterdam, www.sociocratie.nl verzorgt cursussen en trainingen in de toepassing van de Sociocratische Besluitvorming.

Bijlage  : Stappenplan voor de toepassing van de sociocratische besluitvorming op gemeentelijk niveau, het IVIG-ontwerp  (IVIG staat voor : INSPRAAK VOOR IEDER IN DE GEMEENTE)

Hoe kan de sociocratische besluitvorming toegepast worden op gemeentelijk niveau?

Aan elke inwoner wordt de mogelijkheid geboden, voorstellen, tegenvoorstellen en bezwaren in te dienen :

• vanuit het gezond eigenbelang, vanuit de eigen kunde en inzicht en vanuit praktische, financiële, esthetische en milieuvriendelijke overwegingen;
• betreffende de lopende dossiers bij aanvang van de toepassing van de sociocratische besluitvorming;
• betreffende de voorstellen en plannen die gelanceerd worden;
• betreffende bestaande toestanden die aan de indiener van het bezwaar nadeel berokkent of waaraan hij/zij verbetering kan brengen;
• betreffende de begroting. Dit kunnen bezwaren zijn tegen de besteding van ‘zijn/haar’ belastinggel-den en/of voorstellen voor een betere prijs/kwaliteit verhouding van de te verrichten werken of aan te kopen goederen.

Wat zijn de stappen voor de toepassing van de sociocratische besluitvorming op gemeentelijk niveau ?

Stap 1 : de bewoners worden op de hoogte gebracht van de lopende dossiers en van de jongste voorstellen uit de gemeenteraad. Deze overdracht kan gebeuren via een (nieuw) gratis huis-aan-huis-maandblad en/of via de website van de gemeente.

Stap 2 : de bewoners mogen hun bezwaren en tegenvoorstellen indienen vanuit het gezond eigenbelang, vanuit de eigen kunde en inzicht en vanuit praktische, financiële, esthetische en milieuvriendelijke over-wegingen. Ook mogen ze nieuwe voorstellen of bezwaren tegen bestaande toestanden indienen. Alles wordt gepubliceerd in het volgend maandblad en/of op de website van de gemeente.  

Stap 3 : alle oud en nieuw betrokkenen bij een dossier of afgevaardigden van belangengroepen worden uitgenodigd deel te nemen in sociocratische kringen. Daar worden inspraakrondes gehouden tot er geen enkel bezwaar meer is en een besluit kan genomen worden.

Stap 4 : het besluit wordt gepubliceerd om er zeker van te zijn dat geen enkele inwoner of verkozen mandataris/gevolmachtigde nog bezwaar heeft en om iedereen te informeren.

Stap 5 : de gemeenteraad keurt het besluit goed. Het College van Burgemeester- en Schepenen/Wet-houders voert de besluiten uit en zorgt voor de naleving ervan, samen met de ambtenaren die eveneens volgens de sociocratische besluitvorming gaan functioneren wat de werkzaamheden en de interne beslissingen betreft.

De sociocratische besluitvorming in de gemeente kan pas werken als er uitgegaan wordt van principe, VOOR IEDER EN TEGEN NIEMAND

• Elk bezwaar is omkleed met een gemotiveerd advies, fundering of geldige klacht uit praktische, esthetische, financiële en leefmilieuvriendelijke overwegingen.
• Er kan geen bezwaar ingediend worden tegen een voorstel van een buurman/vrouw, omdat er een conflict is met die buurman/vrouw omtrent een ander onderwerp of omdat de indiener van het voorstel tot een leefgemeenschap behoort waartegen een afkeer is. Niet de afkomst of de aard van de mens mag bepalend zijn, alleen het gezonde eigenbelang van het individu.

Hoe worden de ideologieën in de gemeentelijke context overbrugd ?

Door de toepassing van de sociocratische besluitvorming en het principe Voor Ieder en Tegen Niemand komen het gemeenschappelijk belang en het persoonlijk belang met elkaar in evenwicht. Dit kan leiden tot een sterke verbetering van het algemeen leefklimaat.

Bij de toepassing van de sociocratische besluitvorming op gemeentelijk niveau komt het partijwezen er in praktijk wat op de achtergrond te staan. Iedereen zal zich meer gaan richten op elk onderwerp afzonderlijk, weliswaar in samenspraak met andere onderwerpen om de begroting in evenwicht te kunnen houden. Door het vervagen van het partijwezen wordt iedereen ook meer gezien als een individu dan als een vertegenwoordiger van een partij, waardoor grotere kans op harmonisering.

Er is geen radicale omverwerping van instellingen nodig. De huidige gemeentelijke instellingen en de huidige gemeentewet blijven bestaan. Het College van Burgemeester- en Schepenen/Wethouders, de ge-meenteraad en alle inwoners van de gemeente vormen samen de regelgevende macht. De Burgemeester, Schepenen/Wethouders en gemeenteraadsleden blijven net als voorheen voorstellen en bezwaren indienen. De instandhouding van de huidige gemeentelijke instellingen garandeert de organisatie van de stad, de bijeenkomst van de vergaderingen, de uitvoering en de naleving van de beslissingen. (wethouders in Nederland).

Het ambtenarenapparaat functioneert in haar werking en het nemen van interne beslissingen eveneens volgens de sociocratische besluitvorming. Er is recht op controle op de juistheid van de uitvoering van de besluiten vanwege de leden van het stadsbestuur, de inwoners van de gemeente en de belanghebbende buiten de gemeente.

Wat betekent de toepassing van de sociocratische besluitvorming in de gemeenten mensen van een andere afkomst wonen?

De sociocratische besluitvorming betekent ook inspraak voor hen waardoor :

• wisselende persoonlijke contacten tussen àlle inwoners via de verschillende sociocratische kringen;
• het ontdekken dat mensen uit de verschillende leefgemeenschappen dezelfde problemen hebben, standpunten delen, samenspraak kunnen hebben;
• het kennis maken met elkaars angsten en van elkaars onwetendheid en het besef krijgen dat iedereen recht heeft op angsten en frustraties;
• het scheppen van vertrouwen tussen de verschillende leefgemeenschappen;
• inwoners van een andere afkomst die enthousiast zijn over hun verkregen inspraak en de sociocratische besluitvorming uitdragen naar hun land van herkomst waardoor sneller democratische ontwikkeling in die landen;

Er is ook inspraak voor burgers die heden gesitueerd worden als behorend tot de uiterste partijen en organisaties. Met evenveel recht mogen zij aan de sociocratische besluitvorming in de gemeente deelnemen zolang ze handelen naar het principe Voor Ieder en Tegen Niemand. Een bezwaar kan niet geldig zijn als ze gericht is tegen bijvoorbeeld een buurman/vrouw waarmee hij/zij in conflict is of tegen iemand uit een andere gemeenschap uit afkeer van die gemeenschap.